Od macierzyństwa rośnie mózg

Naukowcy z Uniwersytetu Yale we współpracy z kolegami
z innych uczelni w USA przeprowadzili badania w grupie 19 kobiet, które urodziły dziecko w szpitalu uniwersyteckim - w 10 przypadkach chłopca, a w 9 - dziewczynkę.

Średnia wieku świeżo upieczonych mam wyniosła nieco ponad 33 lata. Wszystkie kształciły się średnio przez 18 lat, wszystkie karmiły piersią, niemal połowa z nich miała już starsze dziecko
i u żadnej nie zaobserwowano poważnej depresji poporodowej.

Kobiety poproszono, by z listy przymiotników wybrały słowa najlepiej opisujące ich dziecko oraz doświadczenia związane
z byciem mamą. Wśród pozytywnych słów na temat malucha znalazły się m.in. "piękne", "idealne", "doskonałe", "wyjątkowe", a na temat macierzyństwa - "szczęśliwa", "zadowolona", "dumna".

Mamom dwukrotnie wykonano badanie mózgu z użyciem rezonansu magnetycznego o dużej rozdzielczości - między drugim a czwartym tygodniem oraz między trzecim i czwartym miesiącem po porodzie.

Porównując uzyskane w ten sposób obrazy naukowcy zaobserwowali, że wraz z upływem czasu zwiększyła się objętość istoty szarej w kilku obszarach mózgu. Były to: kora przedczołowa, która odpowiada za rozumowanie i ocenianie, płaty ciemieniowe, które regulują całościowy odbiór bodźców zmysłowych, a także elementy śródmózgowia, jak podwzgórze, odpowiedzialne za motywację oraz jądro migdałowate
i substancja czarna, odpowiedzialne za przetwarzanie emocji
i bodźców sprawiających przyjemność.

Objętość elementów śródmózgowia powiększyła się szczególnie u kobiet, które najbardziej entuzjastyczne wypowiadały się na temat swoich dzieci i macierzyństwa.

Jak przypominają naukowcy, z badań na zwierzętach wynika, że elementy wchodzące w skład śródmózgowia odgrywają ważną rolę w rozwoju instynktów rodzicielskich, a np. ubytki
w podwzgórzu osłabiają u matek motywację do opieki nad dzieckiem, a nawet zwiększają ryzyko dzieciobójstwa. Istota czarna i podwzgórze regulują też pozytywne reakcje matek na sygnały wysyłane przez potomka.

Choć najnowsze obserwacje wymagają jeszcze potwierdzenia na większej grupie kobiet, wskazują one, że w pierwszych miesiącach macierzyństwa dochodzi do strukturalnych zmian
w obszarach mózgu odpowiedzialnych za motywację
i zachowania mam.

Autorzy pracy, podkreślają, że u osób dorosłych, objętość istoty szarej zazwyczaj nie ulega zmianie w tak krótkim okresie bez wyraźnej przyczyny - np. intensywnej nauki, uszkodzenia czy choroby mózgu lub dużej zmianie środowiska.

Ich zdaniem, intensywna sensoryczna stymulacja, jakiej dostarcza niemowlę może pobudzać dorosły mózg do wzrostu w kluczowych obszarach, od których zależą zachowania opiekuńcze matki i reakcja na sygnały wysyłane przez dziecko. Zwiększa to szanse noworodka na przeżycie oraz rozwój fizyczny, emocjonalny i psychiczny.

Badacze zaznaczają, że również czynniki hormonalne, takie jak wzrost poziomu estrogenu, oksytocyny i prolaktyny po porodzie, mogą czynić mózg kobiety bardziej podatnym na przebudowę w odpowiedzi na pojawienie się dziecka.

"Przyszłe badania w grupie matek, które adoptowały dziecko powinny pomóc lepiej zrozumieć, jaką rolę w tym procesie odgrywają zmiany hormonalne po porodzie, a jaką interakcje
z dzieckiem" - komentuje główny autor pracy dr Pilyoung Kim. Dzięki temu można będzie odpowiedzieć na pytanie, czy to mózg zmienia zachowanie matki, czy jej zachowanie wpływa na zmiany w mózgu.

Autorzy pracy spekulują też, że u kobiet cierpiących na depresję poporodową może dochodzić do zmniejszenia się tych samych obszarów mózgu, które rosną u mam bez zaburzeń nastroju. Te nieprawidłowe zmiany mogą sprawiać, że mamie trudniej jest odczuwać przyjemność z kontaktu z maluchem oraz kontrolować emocje w okresie poporodowym.

Przyszłe badania powinny pomóc zrozumieć, co się dzieje
w mózgu kobiet narażonych na depresję po porodzie, a to z kolei może zaowocować nowymi metodami terapeutycznymi.

W badaniach brali też naukowcy z Uniwersytetu Cornell
w Ithaca (stan Nowy Jork), Uniwersytetu Stanu Michigan oraz Uniwersytetu Bar-Ilan w Ramat Ganie w Izraelu.